Prokura

Prowadząc firmę, coraz trudniej jest samemu pilnować wszelkich spraw i dokonywać niezbędnych czynności. Rozwiązaniem może być udzielnie prokury, czyli pełnomocnictwa szczególnego rodzaju do dokonywania czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Na czym dokładnie polega prokura i kto może zostać prokurentem?

Prokura – na czym polega?

Zgodnie z definicją prokura to specjalny rodzaj pełnomocnictwa, którego może udzielić przedsiębiorca, podlegający obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Prokurę można udzielić jedynie osobie fizycznej, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Nie ma przy tym żadnych dodatkowych wymogów co do osoby prokurenta, bez znaczenia z punktu prawnego jest wykształcenie czy stanowisko. Oczywiste jest jednak, że wyznaczając prokurenta, przedsiębiorca powinien wybrać osobą kompetentną i zaufaną. Co więcej, nie musimy wyznaczać jednego prokurenta.

Możemy wyróżnić:

• Prokurę łączną – udzieloną kilku osobom łącznie
• Prokurę samoistną (jednoosobową) – udzieloną jednej osobie do samodzielnego działania
• Prokurą oddziałową – obejmującą jedynie umocowanie do czynności wpisanych w rejestrze danego oddziału.

Z instytucji prokury mogą skorzystać wszystkie spółki z wyjątkiem spółki cywilnej. Prokura w spółce może zostać ustanowiona przez osoby upoważnione do reprezentacji spółki.

Do czego uprawnia prokura?

Przedsiębiorca, ustanawiając prokurę, umocowuje osobę prokurenta do prowadzenia czynności sądowych oraz pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Zakres prokury jest zatem bardzo szeroki. Prokurent może m.in. wytoczyć powództwo w imieniu przedsiębiorcy, składać oświadczenia woli, w tym również zawierać stosunki pracy.

Skoro już wiemy, co może robić prokurent, należy odpowiedzieć na pytanie czego nie może. Wśród czynności, których nie może dokonać prokurent wymienia się:

• zbycia przedsiębiorstwa (np. jego sprzedaży czy darowizny)
• obciążenia przedsiębiorstwa do czasowego korzystania (np. wydzierżawienia)
• zbywania i obciążania nieruchomości należących do spółki (np. ustanowienie hipoteki na nieruchomości)

Prokura pod rygorem nieważności powinna być udzielona na piśmie. Dodatkowo, należy pamiętać, że jeżeli przedsiębiorca, który udzieli prokury, to musi to zgłosić do rejestru KRS.

Czym różni się prokura od pełnomocnictwa?

Poniżej przedstawiamy główne różnice między prokurą a pełnomocnictwem.

• Prokura może był udzielona wyłącznie przez przedsiębiorcę, zaś pełnomocnictwo może być udzielone również przez osobę fizyczną lub podmiot, który nie jest wpisany do CEIDG ani do KRS.
• Prokurentem może być tylko osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych, zaś pełnomocnictwo może zostać udzielone zarówno osobie fizycznej (także posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych), jak również osobie prawnej.
• Prokurent z mocy prawa upoważniony jest do czynności sądowych, jak i pozasądowych, które są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, zaś pełnomocnik ogólny może wykonywać tylko czynności z zakresu zwykłego zarządu.
• Prokura, ze względu na szczególne uprawnienia prokurenta, nie może być przenoszona przez prokurenta na inne osoby, podczas gdy pełnomocnik może ustanawiać dalszych pełnomocników (chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa).
• Co do zasady zakres prokury jest szerszy niż zakres pełnomocnictwa ogólnego.
• Przy prokurze istnieje obowiązek zgłoszenia jej do właściwego rejestru, co nie występuje przy pełnomocnictwie.

Kiedy wygasa prokura?

Prokurę można odwołać w każdym czasie. Istnieją jednak sytuacje, kiedy prokura sama wygaśnie. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego prokura wygasa wskutek:

• wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru
• ogłoszenia upadłości
• otwarcia likwidacji
• przekształcenia przedsiębiorcy
• ustanowienia kuratora
• śmierci prokurenta lub śmierci przedsiębiorcy jednoosobowego, który ustanowił prokurenta.

Prokura – pomoc prawna

Wydawać się może, że powołanie prokurenta nie jest zbyt trudne. Jednak praktyka pokazuje, że potrafi ono sprawiać wiele kłopotów, w szczególności w przypadku spółek. W pierwszej kolejności musi dojść do ustanowienia prokury (czynności z zakresu wewnętrznych spraw spółki), a dopiero później do udzielenia prokury. Na podstawie dokumentu udzielenia prokury, prokura będzie mogła dopiero zostać wpisana w KRS. Konieczna jest również zgoda danej osoby na objęcie funkcji prokurenta. Przedsiębiorcy mają często również problemy ze złożeniem samego wniosku o wpis prokury.

Nasza kancelaria prowadzi szeroką obsługę przedsiębiorców. Jeżeli zatem macie Państwo jakieś wątpliwości lub pytania w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa chętnie na nie odpowiemy. Zawsze lepiej pytać zawczasu niż potem ponosić negatywne konsekwencje niedopilnowania lub niewłaściwego wykonania któregoś z obowiązków spoczywających na przedsiębiorcy.

Autor: radca prawny Maciej Fiedorowicz WA-15162