Odszkodowania i zadośćuczynienia dla osób niesłusznie skazanych za działalność na rzecz Państwa Polskiego
W ramach pomocy prawnej świadczonej przez kancelarię oferujemy prowadzenie spraw o unieważnianie wyroków karnych oraz prowadzenie spraw o zadośćuczynienie i odszkodowanie w związku z niesłusznym skazaniem przez sądy komunistyczne (sądy okresu PRL-u).
Ustawa lutowa – co reguluje?
W dniu 23 lutego 1991 r. uchwalona została Ustawa o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego – tzw. Ustawa lutowa. Ten akt prawny był odpowiedzią Ustawodawcy na konieczność rozwiązania problematyki wyroków karnych wydawanych przez sądy komunistyczne okresu PRL-u (a nawet nieznacznie wcześniejszego) tj. począwszy od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r. Wielokrotnie zdarzało się, że w czasach komunistycznych, zwłaszcza w okresie stalinowskim i Stanie Wojennym, obywatele polscy skazywani byli za czyny, które ówcześnie stanowiły przestępstwo, a obecnie uznawane są za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Ustawa lutowa umożliwia dokonanie swoistej rehabilitacji skazanych poprzez unieważnienie wyroków karnych oraz ubieganie się o wypłatę odszkodowania i zadośćuczynienia w związku z niesłusznym skazaniem.
Unieważnienie wyroku i wypłata odszkodowania lub zadośćuczynienia co robić?
Jeżeli okaże się, że wyrok karny został wydany za czyny, które uznać można za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, skazany, a w wypadku jego śmierci również jego rodzice, dzieci i małżonek mogą wystąpić do sądu o unieważnienie wyroku karnego. Możliwość unieważnienia wyroku karnego nie podlega przedawnieniu tzn., że wystąpić o unieważnienie możemy nawet jeżeli od wydania wyroku minęło już kilkadziesiąt lat. Sąd zbada akta sprawy i w przypadku uznania, że wyrok został wydany w związku z działaniem na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, wyda postanowienie w przedmiocie jego unieważnienia.
Unieważnienie wyroku karnego okresu PRL-u otwiera drogę do wszczęcia postępowania o wypłatę odszkodowania i zadośćuczynienia. W tym wypadku należy już jednak pilnować terminu przedawnienia. Zgodnie z art. 8 ust. 2 Ustawy lutowej żądanie odszkodowania lub zadośćuczynienia należy zgłosić odpowiednio w sądzie okręgowym lub wojskowym sądzie okręgowym, który wydał postanowienie o stwierdzeniu nieważności orzeczenia, w terminie 10 lat od daty jego uprawomocnienia się. Oznacza to, że po upływie 10 lat wniosek o odszkodowanie lub zadośćuczynienie zostanie odrzucony, co w praktyce zamyka drogę do uzyskania rekompensaty za niesłuszne skazanie przez komunistyczne sądy.
Śmierć osoby skazanej, a możliwość unieważnienia wyroku i dochodzenia zadośćuczynienia oraz odszkodowania
Wyroki objęte regulacjami Ustawy lutowej były wydawane przez komunistyczne sądy okresu PRL-u w latach 1945-89. Oznacza to, że od wydania ostatnich orzeczeń upłynęło już ponad 30 lat, a pierwsze z nich wydawane były niemal 80 lat temu. Rodzi to oczywiste pytanie, czy w wypadku śmierci osoby niesłusznie skazanej za działalność na rzecz niepodległości kraju, unieważnienia wyroku oraz dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia mogą dochodzić ich spadkobiercy? Odpowiedź na tak postawione pytanie brzmi jak najbardziej, z jednym zastrzeżeniem. Zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy lutowej osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. W razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców. Powyższy przepis jednoznacznie wskazuje, że śmierć pokrzywdzonego wyrokiem karnym komunistycznego sądu nie zamyka drogi do unieważnienia wyroku oraz wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia, z tym zastrzeżeniem, że katalog krewnych mogących wszcząć takie postępowanie ograniczony jest do małżonka, dzieci i rodziców niesłusznie skazanego. Tym samym prawa do rehabilitacji i wypłaty odszkodowania lub zadośćuczynienia nie mają przykładowo wnuki, czy rodzeństwo skazanego. Nawet jeżeli postępowanie o wypłatę odszkodowania, czy zadośćuczynienia, na skutek śmierci skazanego, wszczęte zostanie przez jego uprawnionych krewnych to sąd wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia wyliczy względem szkody i krzywdy osoby skazanej niesłusznym wyrokiem karnym.
Kwota możliwego do uzyskania odszkodowania i zadośćuczynienia
Wysokość odszkodowania za niesłuszne skazanie determinowana jest rzeczywistą szkodą w majątku skazanego. Szkoda ta dotyczy z reguły utraty pracy na skutek skazania, ewentualnie zajęcia mienia w związku z niesłusznym skazaniem. W postępowaniu sądowym koniecznym jest udowodnienie powstania szkody, jej wysokości oraz istnienie bezpośredniego związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy szkodą, a niesłusznym skazaniem.
Znacznie bardziej złożoną kwestią jest wysokość możliwego do wywalczenia zadośćuczynienia. Kwota ta zależy od licznych czynników składających się na poniesioną przez skazanego unieważnionym wyrokiem karnym. Na wielkość krzywdy wpływają m.in. czas pobytu w więzieniu, warunki higieniczne i bytowe, ewentualne szykany, czy nieludzkie traktowanie przez strażników więziennych oraz innych osadzonych, rozłąka z rodziną. Krzywda może dotyczyć również okresu po opuszczeniu więzienia i wiązać się m.in. z chorobami, których skazany nabawił się w więzieniu, trudnościami w znalezieniu pracy, czy cierpieniami psychicznymi.
Najwyższe zadośćuczynienia przyznawane są względem osób skazanych i osadzonych w więzieniach w czasach stalinowskich. Sąd, słusznie, przyjmują, że w okresie tym standardy funkcjonowania więźniów, w szczególności więźniów politycznych, były najcięższe, urągały wręcz podstawowym prawom człowieka, czy ludzkiej godności. W sprawach tego rodzaju przyjmuje się przeciętnie, że za każdy miesiąc pozbawienia wolności należy się od ok. 8 000,00 zł do nawet kilkunastu, czy ponad 20 000,00 zł zadośćuczynienia. Do tego dochodzi również zadośćuczynienie za krzywdę powiązaną z pobytem w więzieniu, a występującą już po jego opuszczeniu (np. problemy zdrowotne, trudności ze znalezieniem pracy, szykany aparatu państwowego itp.).
Zadośćuczynienie wypłacane osobom osadzonym w latach późniejszych jest z reguły niższe, po pierwsze z uwagi na, z reguły, krótszy okres pobytu w więzieniu, jak również nieco łagodniejsze warunki bytowe w więzieniach. Nawet w tego rodzaju sprawach możliwym jest do uzyskania zadośćuczynienie rzędu kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych, a w wyjątkowo ciężkich przypadkach nawet wyższe.
Pomoc prawna w związku z niesłusznym skazaniem w okresie PRL-u – zakres usług
W zakres usług oferowanych przez naszą kancelarię wchodzi kompleksowa obsługa sprawy począwszy od przeanalizowania informacji udzielonych przez klienta pod kątem możliwości wszczęcia postępowania w oparciu o przepisy Ustawy lutowej. W dalszej kolejności nasi prawnicy przygotują wniosek o unieważnienie wyroku karnego, a po uprawomocnieniu się postanowienia w tym zakresie, zajmiemy się wszczęciem i prowadzeniem postępowania o wypłatę odszkodowania i zadośćuczynienia. Wykazanie rzeczywistej krzywdy przed sądem wymaga precyzyjnego i szczegółowego opisania sprawy we wniosku wszczynającym postępowanie, jak również przeprowadzenia możliwie kompleksowego postępowania dowodowego. Wszystkie te czynniki wpłynął bowiem na wartość ostatecznie zasądzonej przez sąd kwoty. Tym bardziej warto w postępowaniu o wypłatę odszkodowania lub zadośćuczynienia skorzystać z doświadczenia i wsparcia prawników naszej kancelarii.
Obsługa prawna placówek oświatowych – ile kosztuje?
Oferujemy bezpłatną wstępną, konsultację prawną. Wystarczy, że zadzwonisz do nas lub wyślesz maila, opisując swój problem. Jeżeli uznamy, że sprawa nadaje się do rozpoznania w ramach postępowań z tzw. ustawy lutowej zaproponujemy warunki współpracy dostosowane do indywidualnej sprawy. Każdorazowo kancelaria pobiera wynagrodzenie za obsługę sprawy, a w przypadku sukcesu i doprowadzenia do wypłaty odszkodowania lub zadośćuczynienia również tzw. success fee.
Świadczymy porady prawne w każdej formie – możemy umówić się na spotkanie, rozmowę telefoniczną bądź konsultację online.
