PUBLIKACJA WIZERUNKU PRACOWNIKA

Na co dzień, świadcząc pracę coraz częściej spotykamy się z sytuacją, gdy pracodawca publikuje wizerunek swoich pracowników. Zdjęcie na stronie internetowej zakładu pracy, fotografia na identyfikatorze pracowniczym, czy film promujący zakład pracy, w którym udział biorą pracownicy. Niezależnie od formy publikacji wizerunku warto wiedzieć, jak szerokie są uprawnienia pracodawcy w tym zakresie oraz jakie środki ochrony przysługują pracownikowi, który nie zgadza się na publikowanie swojego wizerunku.

Wizerunek jako dane osobowe?

Pytaniem, na które warto sobie odpowiedzieć jest czy wizerunek człowieka, w szczególności pracownika, wchodzi w zakres danych osobowych, do których zastosowanie znajdą przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej: Rozporządzenie)? Odpowiedź na tak postawione pytanie nie jest jednoznaczna. Przepisy rozporządzenia, a konkretnie art. 14 pkt 4 Rozporządzenia stanowi, że za „dane biometryczne”, do których stosuje się przepisy Rozporządzenia zalicza się m.in. wizerunek twarzy. Punkt 51 preambuły do Rozporządzenia wskazuje natomiast, że fotografie mogą zostać uznane za dane biometryczne tylko w przypadkach, gdy są przetwarzane specjalnymi metodami technicznymi, umożliwiającymi jednoznaczną identyfikację osoby fizycznej lub potwierdzenie jej tożsamości.

Prościej mówiąc jeżeli wizerunek pracownika wykorzystywany jest w taki sposób, że na podstawie fotografii, czy filmu można zidentyfikować jego tożsamość, to ma miejsce przetwarzanie jego danych osobowych.

Podstawa prawna publikowania wizerunku pracownika

Skoro ustaliliśmy już, że przetwarzanie danych osobowych w postaci wizerunku pracownika podlega przepisom Rozporządzenia, jeżeli w efekcie takiego działania możliwe jest rozpoznanie tożsamości pracownika, warto skupić się na tym w jaki sposób wizerunek pracownika może być publikowany legalnie. W większości wypadków do przetworzenia danych osobowych, w tym wizerunku pracownika, potrzebna będzie jego wyraźna zgoda. Warto pamiętać, że zgoda musi zostać udzielona świadomie, jednoznacznie i dobrowolnie. Pracodawca nie może więc przymusić pracownika, przykładowo do wyrażenia zgody na udostępnienie jego zdjęcia na stronie internetowej zakładu pracy. Co istotne, zgoda na publikację wizerunku może być przez pracownika w dowolnym momencie cofnięta, a pracownika nie mogą spotkać z tego tytułu żadne konsekwencje.

Od powyższej zasady przepisy Rozporządzenia wprowadzają jednak pewne wyjątki. Pracodawca może bowiem publikować wizerunek pracownika bez jego zgody, jeżeli uprawnienie takie wynika z innych przepisów powszechnie obowiązującego prawa. Klasycznym przykładem takiego odstępstwa mogą być przypadki pracowników zatrudnionych na stanowiskach, które wymagają posługiwania się identyfikatorami np. policjanci. W takim wypadku publikacja wizerunku pracownika związana jest z charakterem i rodzajem świadczonej przez niego pracy, a pracodawca nie musi występować o udzielenie zgody.

Co zrobić jeżeli pracodawca nadużywa swoich uprawnień w zakresie publikowania wizerunku pracownika?

Powyżej omówiliśmy przypadki i podstawy umożliwiające pracodawcy przetwarzanie wizerunku pracownika. Jakie możliwości działania ma pracownik, jeżeli pracodawca przekracza swoje uprawnienia i publikuje wizerunek pracownika niezgodnie z przepisami prawa i wbrew jego woli?

Potencjalne konsekwencje dla pracodawcy mogą mieć istotny wymiar, w szczególności finansowy. Przede wszystkim za niezgodne z przepisami Rozporządzenia publikowanie wizerunku pracownik na pracodawcę może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna w wysokości równej nawet 20 mln Euro lub 4% obrotu, w przypadku gdy administratorem danych osobowych jest przedsiębiorca.

Niezależnie pracownik, który na skutek bezprawnego publikowania jego wizerunku poniósł szkodę, może wystąpić do sądu o odszkodowanie na podstawie art. 82 Rozporządzenia. W takim wypadku pracownik będzie musiał wykazać przed sądem, że publikacja wizerunku bez jego zgody i wbrew przepisom prawa doprowadziła go do szkody, jak również wskazać wysokość poniesionej szkody.

PUBLIKACJA WIZERUNKU PRACOWNIKA – naruszenie dóbr osobistych

Nie tylko przepisy Rozporządzenia znajdą zastosowanie w dochodzeniu roszczeń w związku z niezgodną z prawem publikacją wizerunku pracownika. Poszkodowany pracownik może również skierować przeciwko pracodawcy pozew do sądu z tytułu naruszenia dóbr osobistych na podstawie art. 23 KC. Przepis ten wylicza przykładowy katalog dóbr osobistych człowieka podlegających ochronie prawnej, wśród których znaleźć możemy również wizerunek. Wizerunek, który został wymieniony w art. 23 KC. jako jedno z dóbr osobistych człowieka, oznacza podobiznę człowieka utrwaloną jako portret, fotografia lub w innej postaci (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 października 2009 r. III CSK 39/09). Przepis art. 24 KC wymienia z kolei możliwe działania pracownika, mające na celu zaprzestanie nielegalnego przetwarzania jego wizerunku. Zgodnie ze wskazanym przepisem pracownik, który nie zgadza się z publikacją jego wizerunku może:

•       żądać zaniechania dalszego publikowania swojego wizerunku;
•       domagać się złożenia przez pracodawcę stosownego oświadczenia (przeprosin) w związku z bezprawną publikacją wizerunku;
•       dochodzić zapłaty zadośćuczynienia za poniesioną z tytułu publikacji krzywdę lub też zapłaty określonej kwoty na wskazany cel społeczny;
•       w wypadku poniesienia szkody majątkowej – odszkodowania za powstałą szkodę.

Podsumowanie

Podsumowując, wizerunek pracownika podlega co do zasady ochronie prawnej. Oznacza to, że pracodawca nie może w sposób dowolny, bezpodstawnie publikować wizerunku swoich pracowników. W znakomitej większości wypadków pracodawca, przed publikacją wizerunku, będzie musiał uzyskać zgodę swojego pracownika. W niektórych przypadkach, związanych z rodzajem wykonywanej pracy, zgoda taka zastępowana będzie przepisami prawa, wprost wskazującymi podstawę do publikowania wizerunku pracownika. Nawet w takim wypadku pracodawca musi pamiętać, że publikacja wizerunku pracownika nie może wykraczać poza minimum niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na pracodawcy jako administratorze danych osobowych. W wypadku publikowania wizerunku pracownika bez jego zgody i podstawy prawnej, ma on szereg możliwości ochrony przysługujących mu praw i roszczeń z tytułu negatywnych skutków takiego działania. Należy mieć przy tym w pamięci, że z uwagi na niejednokrotnie skomplikowany charakter spraw sądowych związanych z przetwarzaniem danych osobowych i ochroną dóbr osobistych, przed wszczęciem postępowania warto zasięgnąć porady profesjonalisty.